[GIẢI ĐÁP] Tỷ giá hối đoái là gì? Xác định tỷ giá hối đoái?

Thị trường kinh tế hiện nay đang cực kỳ sôi động với những biến động liên tục, các doanh nghiệp, tổ chức, tập đoàn kinh tế thương mai thực hiện giao dịch giữa các nước với nhau dựa trên tỷ giá hối đoái. Đây chính là yếu tố có tác động đến nền kinh tế và tài chính trong nước. Vậy tỷ giá hối đoái là gì?. Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế là gì? Và cách thức xác định tỷ giá hối đoái là gì?. Bài viết dưới đây của chúng tôi sẽ cùng bạn đi tìm hiểu chi tiết hơn về những điều đó.

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái hay còn gọi là tỷ giá hoặc tỷ giá trao đổi ngoại tệ là tỷ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền của hai nước, là số lượng cần để mua một đơn vị ngoại tệ hoặc dễ hiểu hơn là giá của một đơn vị tiền tệ của nước này được tính theo giá trị tiền tệ của nước khác.

Đặc biệt ở Anh và Mỹ thì chỉ số này có cách gọi khác đi một chút và được hiểu ngược lại là Số lượng đơn vị ngoại tệ (nước ngoài) cần thiết để mua một đồng Đô la hoặc một đồng bảng Anh.

Luật Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam (1997) định nghĩa tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giữa giá trị của đồng Việt Nam với giá trị của đồng tiền nước ngoài, có sự điều tiết của Nhà Nước trên thị trường và do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xác định và công bố. Ví dụ: Tỷ giá USD/VND = 22.000 hay 1USD = 22.000 VND.

Theo định nghĩa từ Luật Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam (1997), tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giá trị của Việt Nam đồng so với giá trị tiền nước ngoài, do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xác định và công bố, và có sự điều tiết của Nhà nước trên thị trường. Một ví dụ đó là tỷ giá USD/VND = 23.000 đồng nghĩa với việc 1 USD= 23.000 VNĐ

Các loại tỷ giá hối đoái thường gặp

Sau khi đã hiểu được tỷ giá hối đoái là gì, chúng ta cùng xem những loại tỷ giá hối đói thường gặp là gì. Hiện nay trên thị trường có nhiều loại tỷ giá hối đoái khác nhau. Sau đây là một số cách chia tỷ giá hối đoái

Căn cứ vào đối tượng xác định tỉ giá

Được chia làm 2 loại

• Tỷ giá thị trường: Là loại tỷ giá được tính trên cơ sở tỉ lệ cung cầu trên thị trường hối đoái.
• Tỷ giá chính thức: Là tỷ giá do Ngân hàng trung ương của nước đó xác định. Các ngân hàng thương mại cũng như các tổ chức tín dụng sẽ dựa trên cơ sở tỷ giá này để ấn định tỷ giá mua bán ngoại tệ.

Căn cứ vào kỳ hạn thanh toán

Được chia làm 2 loại sau:

• Tỷ giá giao dịch kỳ hạn (FORWARDS): Là tỷ giá giao dịch được các tổ chức tín dụng tự thỏa thuận và tính toán để đưa ra làm sao đảm bảo trong biên độ quy định của Ngân hàng Nhà nước tại thời điểm ký hợp đồng về tỷ giá kỳ hạn hiện hành.
• Tỷ giá giao ngay (SPOT): Là tỷ giá được niêm yết tại thời điểm giao dịch hoặc do 2 bên tự thỏa thuận nhưng phải đảm bảo trong biểu độ do ngân hàng nhà nước quy định. Việc thanh toán giữa các bên phải được thực hiện trong vòng hai ngày làm việc tiếp theo, sau ngày cam kết mua hoặc bán.

Căn cứ vào giá trị của tỷ giá

• Tỷ giá hồi đoái thực: Là tỷ giá thực, có tính đến các tác động từ lạm phát cũng như sức mua trong một cặp đơn vị tiền tệ phản ánh giá cả hàng hóa tương quan có thể bán ra nước ngoài và hàng tiêu thụ trong nước. Đây cũng là chỉ số để đánh giá sự cạnh tranh quốc tế của quốc gia đó.
• Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: Là tỷ giá được tính theo giá trị của loại tiền tệ, không tính đến các trường hợp ảnh hưởng bởi lạm phát.

Căn cứ vào phương thức chuyển ngoại hối

• Tỷ giá điện hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện. Được niêm yết tại các ngân hàng. Đây chính là đơn vị là tỷ giá cơ sở để xác định các loại tỷ giá khác.
• Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối thông qua thư tín. Tỷ giá thư hối thường thấp hơn tỷ giá điện hối

Căn cứ vào thời điểm mua bán ngoại hối

• Tỷ giá mua: Là tỷ giá của ngân hàng mua ngoại hối vào.
• Tỷ giá bán: Là tỷ giá của ngân hàng bán ngoại hối ra.

Thường thì tỷ giá mua sẽ luôn thấp hơn tỷ giá bán, và lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng chính là khoản chênh lệch.

Tỷ giá hối đoái song phương

• Tỷ giá hối đoái song phương (Bilateral Exchange Rate): Là giá của một đồng tiền so với đồng tiền khác mà chưa đề cập đến lạm phát giữa hai nước

Tỷ giá hối đoái hiệu dụng

• Tỷ giá hối đoái hiệu dụng hay còn gọi là tỷ giá danh nghĩa hiệu dụng hoặc tỷ giá danh nghĩa đa phương (được viết tắt là NEER–Nominal Efective Exchange Rate). Đây thực ra không hẳn là tỷ giá, nố là chỉ số trung bình của một đồng tiền so với đồng tiền còn lại.

Chế độ tỷ giá hối đoái là gì?

Bên cạnh việc hiểu được tỷ giá hối đoái là gì, chúng ta cần phải hiểu thêm về các chế độ tỷ giá hối đoái là gì?.

Chế độ tỷ giá hối đoái hiểu đơn giản chính là cách thức một đất nước quản lý đồng tiền của mình có liên hệ với các đồng tiền nước ngoài cũng như quản lý thị trường ngoại hối. Tùy vào mỗi giai đoạn và quốc gia sẽ có các chế độ tỷ giá hối đoái khác nhau. Phổ biến nhất sẽ có 3 chế độ như sau:

• Tỷ giá cố định: Hay còn gọi là tỷ giá hối đoái neo, được hiểu là một chế độ trong đó giá trị của một đồng tiền này sẽ gắn với một tổ chức hay với một đồng tiền khác, thậm chí là một thước đo giá trị nào đó vì dụ như vàng.
• Tỷ giá thả nổi: Hay còn gọi là chế độ tỷ giá linh hoạt, nó có nghĩa là giá trị của một đồng tiền có thể biến động trong một khoảng trên thị trường ngoại hối. Đồng tiền sử dụng chế độ tỷ giá thả nổi được gọi là một đồng tiền thả nổi
• Tỷ giá thả nổi có điều tiết: là một chế độ tỷ giá hối đoái nằm giữa chế độ cố định và thả nổi. Trên lý thuyết cho rằng chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi  sẽ tốt hơn so với cố định nhưng điều này quá bất ổn định nên trên thực tế không có một đồng tiền nào được thả nổi hoàn toàn.

Dù rằng tạo ra sự ổn định là rất tốt tuy nhiên việc thực hiện các biện pháp để giữ cho tỷ giá hối đoái cố định thường rất tốn kém và khó khăn để thực hiện. Do đó, trên thế giới chỉ có một số ít đồng tiền sử dụng chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Đa phần các đồng tiền khác sẽ sử dụng chế độ tỷ giá thả nổi, tuy nhiên vẫn cần sự can thiệp từ chính phủ để tỷ giá không hoàn toàn phản ứng theo thị trường.

Làm sao để xác định tỷ giá hối đoái?

Sau một vài khái niệm thì chắc hẳn chúng ta đã hiểu hơn về tỷ giá hối đoái là gì, chắc hẳn các bạn cũng đang có thắc mắc rằng cách thức xác định tỷ giá hối đoái là gì.

Về bản chất, tỷ giá sẽ phụ thuộc vào quan hệ cung cầu trên thị trường, khi cung và cầu thay đổi, tỷ giá hối đoái cũng sẽ có sự thay đổi. Có khá nhều phương pháp để xác định tỷ giá hối đoái tùy vào ngành nghề cũng như mục đích kinh doanh. Thường sẽ có 2 cơ sở xác định tỷ giá hối đoái phổ biến:

• Xác định tỷ giá hối đoái trên cơ sở ngang giá vàng (Gold parity): Đây là phương pháp lấy hàm lượng vàng giữa 2 đồng tiền để so sánh với nhau. Ví dụ Hàm lượng vàng của một Bảng Anh (GBP) là 2,1328 gam và của Đôla Mỹ (USD) là 0,7366, tỷ giá hối đoái giữa GBP và USD là: 1 GBP = 2,8954 USD.
• Xác định tỷ giá hối đoái trên cơ sở cân bằng sức mua (Purchasing Power Parity): Đây là phương pháp so sánh sức mua giữa hai đồng tiền, dùng để so sánh giá cả hàng hoá, dịch vụ, xây dựng phương án kinh doanh xuất nhập khẩu và thực hiện các nghiệp vụ hải quan,… Ví dụ Hàng hóa X mua bằng Đôla Mỹ với giá là 10 USD, mua bằng Đôla ÚC có giá trị là 15 AUD, trên cơ sở cân bằng sức mua, tỷ giá hối đoái giữa hai đồng tiền là: 1USD = 1,5 AUD. Tỷ giá này không sử dụng cho các nghiệp vụ kinh doanh thị trường, tín dụng và thanh toán quốc tế.

Những nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hồi đoái được xem làm một yếu tố cực kỳ quan trọng và được quan tâm rất nhiều bởi các doanh nghiệp thương mại. Tỷ giá chính là công cụ hỗ trợ được sử dụng để tính toán tỷ giá hối đoái và những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái là:

• Yếu tố lạm phát: Lạm phát chính là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến cung cầu dẫn đến thay đổi tỷ giá
• Lãi suất: Lãi suất sẽ tác động đến các hoạt động đầu tư chứng khoán ở nước ngoài, từ đó làm tỷ giá hối đoái thay đổi
• Thu nhập: Cả thu nhập trực tiếp và gián tiếp đều có tác động đáng kể đến tỷ giá hối đoái. Khi thu nhập người dân cao đồng nghĩa với việc tỷ giá hối đoái sẽ tăng và ngược lại.

Tỷ giá hối đoái có vai trò gì đối với nền kinh tế

Sau khi đã hiểu rõ được tỷ giá hối đoái là gì chắc chắn rằng chúng ta cũng đã thấy được vai trò của tỷ giá hối đoái với nền kinh tế là rất lớn, cụ thể:

• Đóng vai trò làm yếu tố để so sánh sức mua của các ngoại tệ trên thế giới từ đó cho thấy năng suất lao động cũng như giá cả hàng hóa của quốc gia đó trên thị trường thế giới
• Đóng vai trò then chốt đối với tình hình làm phát và tăng trưởng kinh tế, tỷ giá hối đoái giúp hạn chế được tình trạng lạm phát trên toàn cầu
• Ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động xuất nhập khẩu. Nếu đồng tiền nội tệ mất giá (tỷ giá tăng) đồng nghĩa với giá cả hàng xuất khẩu của quốc gia đó trở nên rẻ hơn dẫn đến sức cạnh tranh của hàng hoá trên thị trường quốc tế sẽ được nâng cao.

Có thể thấy rằng tỷ giá hối đoái chính là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng và có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế thế giới cũng như là các quan hệ cung cầu và lạm phát. Việc hiểu rõ về khái niệm cũng như cơ chế hoạt động của tỷ giá hối đoái sẽ giúp các doanh nghiệp đưa ra những phương án kinh doanh phù hợp. Hi vọng bài viết này của https://cantiencongay.com/ đã giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về tỷ giá hối đoái là gì cũng như vai trò và cách xác định tỷ giá hối đoái.